Cosmetische fabriek: focus op conserveermiddelen, een onmisbaar maar controversieel ingrediënt

We horen overal discussies over conserveermiddelen, zowel in cosmetica als in voeding. In de productie van cosmetische producten worden we overspoeld met informatie over welke conserveermiddelen goed of slecht zijn voor het milieu – en vooral voor onze gezondheid. Maar weet je eigenlijk echt wat hun rol is en waar al die controverse vandaan komt?

In dit artikel ontdek je het nut van conserveermiddelen. Want ondanks alle debatten zijn niet alle conserveermiddelen gevaarlijke boosdoeners die rechtstreeks de vuilbak in moeten. Tussen antioxidanten en antimicrobiële stoffen, tussen synthetisch en natuurlijk, is het belangrijk goed geïnformeerd te zijn, zeker als je weet wat sommige stoffen met je lichaam kunnen doen!

Het nut van conserveermiddelen in een cosmetische fabriek

Een conserveermiddel is essentieel om de groei van micro-organismen (zoals schimmels en bacteriën) in cosmetische producten te voorkomen. Ongeacht of een fabriek biologische of standaard conserveermiddelen gebruikt, dit ingrediënt mag nooit ontbreken in de formulering van een schoonheidsproduct. Waarom? Omdat een product zichzelf niet kan beschermen tegen veroudering of bederf, wat de textuur, geur en kleur kan veranderen — en erger nog: sommige veranderingen kunnen schadelijk zijn.

Volgens de geldende regelgeving moet elk cosmetisch product dat op de markt wordt gebracht bestand zijn tegen microbiële besmetting van buitenaf. Onze huid zit vol micro-organismen, en telkens je met je vinger in een crème of lippenbalsem gaat, kun je zelf het product besmetten. (En dat is slechts één manier van besmetting.)

Daarom moet een cosmetische fabriek testen uitvoeren, zoals de Challenge Test: hierbij wordt het product bewust besmet met micro-organismen die normaal op de huid voorkomen, om daarna gedurende 28 dagen de ontwikkeling ervan te volgen.

Conserveermiddelen zijn wettelijk verplicht in vrijwel elk type cosmetisch product, om de consument te beschermen. Omdat bacteriën vooral in water groeien en cosmetica vaak veel water bevat, zijn conserveermiddelen cruciaal om de veiligheid en houdbaarheid van producten te garanderen.

Schadelijke conserveermiddelen en het ontstaan van controverses

Op sommige cosmetische producten zie je vermeldingen zoals “zonder parabenen”, “zonder conserveermiddelen” of “zonder siliconen”. Maar wat betekenen die claims echt? Gebruiken cosmetische fabrieken die stoffen nog steeds, ondanks de ophef? Of is het vooral een slimme marketingtruc om discussies te vermijden?

Sommige conserveermiddelen zijn inderdaad irriterend, allergeen of zelfs hormoonverstorend. Ze kunnen dus schadelijk zijn en moeten worden vermeden. Zo is het gebruik van parabenen sterk afgeraden, omdat sommige studies verbanden leggen met hormonale verstoringen, vruchtbaarheidsproblemen en hormoongevoelige kankers. Bovendien zijn ze ook slecht voor het milieu.

Sommige merken vervangen parabenen echter door Triclosan, een synthetisch antibacterieel middel dat eveneens een erkende hormoonverstoorder is. Het zou een invloed hebben op de schildklierfunctie en kankerverwekkende residuen achterlaten. Daarom is het gebruik ervan nu sterk gereguleerd, bijvoorbeeld verboden in scheerproducten.

Ook formaldehyde-afgevende conserveermiddelen moet je vermijden. Deze stoffen breken af in gasvormig formaldehyde, wat schadelijk is bij inademing en erkend is als allergeen en kankerverwekkend. Je vindt ze in conditioners, make-up removers en make-up onder namen zoals Methenamine, Glyoxal of DMDM Hydantoïne.

Tot slot gebruiken sommige fabrieken nog steeds fenoxyethanol, dat slecht is voor het milieu én voor de gezondheid: het kan schadelijk zijn voor de lever en het bloed, werkt hormoonverstorend en is een mogelijk kankerverwekkende stof.

Dus als je labels ziet met “zonder conserveermiddelen” of “zonder parabenen”, wees alert: soms worden deze vervangen door even of zelfs meer schadelijke alternatieven. Een formule zónder conserveermiddelen is alleen mogelijk als het product en de verpakking aangepast zijn — denk aan steriele productie, verpakkingen die geen contact met lucht toelaten, of producten die van nature stabiel zijn (zoals olieachtige of vaste formules).

Toegelaten conserveermiddelen in biologische cosmetica

Niet elk conserveermiddel is gelijk. In de biologische cosmetica mogen enkel natuurlijke conserveermiddelen gebruikt worden. Parabenen zoals propyl- en butylparaben zijn volledig verboden.

Toegelaten stoffen in bio-producten zijn o.a.:

• Benzoëzuur

• Sorbinezuur

• Salicylzuur

• Dehydroazijnzuur

• Mierenzuur

Deze zijn goedgekeurd door de strikte lijsten van BIO-labels. Slechts 5 van de 59 conserveermiddelen die in conventionele cosmetica zijn toegestaan, mogen gebruikt worden in biologische formules.

Ook tocopherol (vitamine E) wordt vaak gebruikt. Dit is geen conserveermiddel maar een antioxidant — dus zonder antibacteriële werking. Wel is het een krachtig anti-verouderingsmiddel. Formuleerders moeten dus goed weten welke ingrediënten tegen bacteriën werken en welke tegen oxidatie, want soms zijn beide nodig voor een goed bewaard product.

Lang leve natuurlijke conserveermiddelen!

Samengevat: cosmetische producten moeten verplicht een conserveermiddel bevatten om veilig verkocht te kunnen worden. Maar het is cruciaal om onderscheid te maken tussen de verschillende types en hun potentiële gevaren. Tussen irriterende, allergene en hormoonverstorende stoffen is het beter om te kiezen voor natuurlijke conserveermiddelen in biologische producten — of om je producten goed te controleren met apps zoals Yuka, die je gezondheidsscore van cosmetica tonen.